Sprzedaż lub kupno samochodu - formalności i koszty

Zarówno zakup, jak i sprzedaż samochodu wiąże się z wymaganymi prawem czynnościami – np. o transakcji kupna lub sprzedaży samochodu trzeba poinformować odpowiednie urzędy. Przygotowaliśmy poradnik, w którym przypominamy zarówno o obowiązkach kupującego, jak i sprzedającego auto. Przeprowadzi on Cię krok po kroku przez wszystkie formalności.

Co powinna zawierać umowa sprzedaży auta?

Samodzielne przygotowywanie umowy sprzedaży nie jest konieczne – z powodzeniem możesz skorzystać z jednego z dostępnych wzorów. Zwróć jednak uwagę, aby dokument ten zawierał najważniejsze elementy. Należą do nich:

• data i miejsce zawarcia umowy,
• dokładne dane identyfikacyjne obu stron transakcji (imię i nazwisko, adres zamieszkania, PESEL, numer dowodu),
• precyzyjny opis przedmiotu transakcji (samochodu),  w tym: marka, model, rok produkcji, numer nadwozia, numer rejestracyjny, numer karty pojazdu, aktualny przebieg, kolor,
• cena, za jaką pojazd zostanie sprzedany,
• data przekazania pojazdu kupującemu,
• określenie, która ze stron ponosi koszty związane z zawarciem umowy,
• oświadczenie kupującego, że zna stan techniczny pojazdu i nie ma co do niego zastrzeżeń.

Umowa powinna zostać opatrzona własnoręcznym podpisem przez każdą ze stron. Przed złożeniem podpisu warto też zamieścić wzmiankę, że sprzedający otrzymał zapłatę, a kupującemu został wydany przedmiot umowy, czyli samochód.

Pobierz wzór umowy kupna sprzedaży samochodu.

Jakie obowiązki ma nabywca pojazdu?

Kupiłeś samochód i zastanawiasz się, co dalej? Nie obejdzie się bez zarejestrowania pojazdu w wydziale komunikacji i opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Może się też okazać, że będziesz musiał kupić ubezpieczenie OC.

1. Kupuję samochód – czy muszę kupić również OC?

Od momentu nabycia pojazdu, to Ty będziesz odpowiadał za to, aby był on ubezpieczony. Wraz z dokumentami sprzedawca przekazał Ci polisę OC? Masz dwie możliwości – możesz:

• pozostać przy otrzymanej polisie – pamiętaj jednak, że ubezpieczyciel ma prawo do rekalkulacji składki (ponownego oszacowania ryzyka) i wezwania właściciela auta (czyli Ciebie) do dopłaty,
• zmienić ubezpieczyciela – wówczas musisz wypowiedzieć dotychczasową umowę i zawrzeć nową, pamiętając przy tym, że każda przerwa w ciągłości ubezpieczenia OC (nawet jednodniowa) wiąże się z opłatą karną.

Które rozwiązanie będzie dla Ciebie korzystniejsze? Jeżeli jesteś młodym kierowcą, dopłata może być tańsza niż zakup ubezpieczenia od innego ubezpieczyciela. Co więcej, wiele firm ubezpieczeniowych nie korzysta z prawa do rekalkulacji składki, chcąc w ten sposób zachęcić kierowców do skorzystania ze swojej oferty.

Choć nie mamy obowiązku kontaktowania się z towarzystwem ubezpieczeniowym, z którym poprzedni właściciel zawarł umowę OC, to leży to w naszym interesie. Po ustaleniu z towarzystwem czy będzie wymagana dopłata do składki, możemy od razu zdecydować, czy będziemy kontynuować umowę OC, czy też z niej zrezygnujemy

Kamil Sztandera, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl

Jeżeli nie otrzymałeś polisy OC od sprzedającego i okaże się, że pojazd nie jest ubezpieczony, musisz od razu zawrzeć umowę z wybranym towarzystwem. To, czy samochód jest ubezpieczony, możesz sprawdzić jeszcze przed jego zakupem, korzystając z wyszukiwarki UFG.

Oferty kilkunastu towarzystw ubezpieczeniowych sprawdzisz natomiast, korzystając z naszej porównywarki OC AC.

Czytaj więcej: Co zrobić z OC po kupnie samochodu

2. Rejestracja samochodu w urzędzie 

Rejestracją pojazdów zajmują się wydziały komunikacji. Zakupiony samochód powinieneś zarejestrować w tym wydziale, który jest właściwy ze względu na Twoje miejsce zamieszkania. Może to być:

• urząd starostwa powiatowego,
• urząd miasta – jeżeli mieszkasz w mieście na prawach powiatu,
• urząd dzielnicy – jeżeli mieszkasz w Warszawie.

Aby zarejestrować auto, będziesz musiał złożyć wniosek wraz z załącznikami. Wzór wniosku znajdziesz na stronach internetowych poszczególnych urzędów.

Lista załączników zależy od tego, czy rejestrujesz samochód zakupiony w Polsce, czy też sprowadzony z zagranicy. W pierwszym przypadku załącznikami będą:

• dowód własności samochodu (w tym wypadku umowa kupna-sprzedaży),
• dowód rejestracyjny z ważnym przeglądem technicznym – jeżeli termin badania minął, będziesz musiał je wykonać na stacji kontroli i dołączyć zaświadczenie o jego pozytywnym wyniku,
• karta pojazdu (jeżeli została wydana),
• dotychczasowe tablice rejestracyjne,
• ważna polisa OC,
• potwierdzenie dokonania opłat.

Rejestracji pojazdu dokonuje właściciel. Jeżeli samochód ma współwłaścicieli, przy rejestracji powinni być obecni wszyscy. Nie masz czasu, aby udać się do urzędu? Sprawę możesz załatwić przez pełnomocnika. Reprezentujesz spółkę? Pamiętaj, aby zabrać ze sobą odpis z KRS (do wglądu).

Na rejestrację samochodu sprowadzonego z państwa należącego do Uni Europejskiej masz 30 dni. Pamiętaj, że od 1 stycznia 2020 r. za niezarejestrowanie pojazdu w tym terminie nakładane są kary pieniężne w wysokości od 200 do 1 000 zł (art. 140 ustawy Prawo o ruchu drogowym).

Uwaga! Jeśli kupiłeś pojazd używany, który jest już zarejestrowany w Polsce, to w terminie do 30 dni wystarczy zgłosić jego nabycie. W tym przypadku przepisy mówią wyłącznie o zawiadomieniu starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu.

Ile kosztuje rejestracja pojazdu? 2022 r. przyniósł kierowcom mieszane uczucia. Z jednej strony wzrosły kary w taryfikatorze mandatów, z drugiej - spadł koszt rejestracji pojazdu. Opłata za tablice rejestracyjne będzie obowiązkowa w trzech przypadkach:

• pojazd sprowadzony z zagranicy, nigdy nie rejestrowany w Polsce, 
• dotychczasowe tablice rejestracyjne nie spełniają wymogów wzorca (np. stare, czarno-białe), 
• dotychczasowe tablice uniemożliwiają identyfikację (np. zniszczone). 

Ostateczna kwota do zapłaty zależy również od tego, jaki pojazd rejestrujesz. Poniżej przedstawiamy koszty przerejestrowania samochodu używanego, zarejestrowanego w Polsce.

Opłatę możesz wnieść na dwa sposoby: w kasie urzędu lub przelewem na konto urzędu, w którym rejestrujesz pojazd.

3. Podatek od czynności cywilnoprawnych

Od zakupionego pojazdu będziesz musiał też zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Dotyczy to jednak tylko sytuacji, w której kupiłeś pojazd od osoby fizycznej. PCC wynosi 2 proc. wartości pojazdu. 

Podatek masz obowiązek zapłacić w ciągu 14 dni, licząc od daty zawarcia umowy kupna-sprzedaży pojazdu. Nie obejdzie się też bez złożenia deklaracji PCC-3 (jeżeli samochód jest współwłasnością, właściwa będzie deklaracja PCC-3/A).

Wyliczoną kwotę powinieneś wpłacić na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego. Pamiętaj, że PCC należy wyliczyć od wartości samochodu. Jeżeli podasz zbyt niską kwotę, możesz zostać wezwany do dopłaty – urzędnicy sprawdzą wartość pojazdu, korzystając z katalogów i raportów wartości rynkowej samochodów.

Kupiłeś samochód w cenie niższej niż rynkowa z uwagi na jego stan techniczny lub wyraźne ślady użytkowania? W tej sytuacji powinieneś do deklaracji dołączyć oświadczenie wraz z dokumentacją np. zdjęciową. To sposób, aby uniknąć wezwania do dopłaty oraz sporów z urzędnikami. Chociaż od decyzji urzędników możesz się odwołać, to wówczas powołany zostanie biegły, co wydłuży całą procedurę.

Czytaj więcej: Kto musi zapłacić podatek od kupna samochodu

Jaki formalności są związane ze sprzedażą samochodu?

Sprzedałeś samochód? Twoje obowiązki nie kończą się na oddaniu dokumentów i kluczyków nabywcy – musisz też zawiadomić o sprzedaży samochodu wydział komunikacji i firmę ubezpieczeniową, która ubezpieczała Twój pojazd.

1. Poinformowanie o zbyciu pojazdu wydział komunikacji

Obowiązek poinformowania o zbyciu pojazdu urzędników tego wydziału komunikacji, który dokonał jego rejestracji, wynika z ustawy Prawo o ruchu drogowym. Na tę czynność masz 30 dni.

Ze zgłoszeniem o sprzedaży auta nie warto zwlekać. Dlaczego? Jeżeli nabywca pojazdu spowoduje wypadek lub otrzyma mandat z fotoradaru, a Ty będziesz nadal figurował w dokumentach jako właściciel pojazdu, to z naturalnych względów właśnie do Ciebie zostanie wysłane wezwanie do zapłaty.

Dotychczas mimo obowiązku informowania o zbyciu pojazdu właściwego wydziału komunikacji, na byłych właścicieli pojazdów nie czekały żadne konsekwencje. To z kolei powodowało, że wielu kierowców lekceważyło zapisy ustawy. Od 1 stycznia 2020 r. niepowiadomienie starosty o zbyciu pojazdu słono kosztuje – w ustawie Prawo o ruchu drogowym została przewidziana kara w wysokości od 200 do 1000 zł. Jej wysokość jest ustalana indywidualnie.

Jak powiadomić urzędników o zbyciu pojazdu? Wystarczy wypełnić formularz, który dostępny jest zarówno na stronach internetowych wydziałów komunikacji, jak i w formie papierowej w urzędzie. Załącznikiem do pisma może być kopia umowy kupna-sprzedaży pojazdu (oryginał do wglądu). Dokumenty możesz dostarczyć osobiście lub za pośrednictwem operatora pocztowego. Jeżeli posiadasz profil zaufany lub certyfikat kwalifikowany, możesz powiadomić urzędników o zbyciu pojazdu przez internet.

2. Poinformowanie firmy ubezpieczeniowej o zbyciu pojazdu

O sprzedaży auta należy poinformować również firmę ubezpieczeniową. Dlaczego? Ubezpieczyciel musi wiedzieć o tym, że samochód zmienił właściciela, aby:

• nie przedłużyć automatycznie polisy,
• przenieść obowiązek zapłaty kolejnej raty (jeśli polisa nie została opłacona w całości) na nabywcę pojazdu - pamiętaj, że do dnia zgłoszenia sprzedaży auta odpowiadasz solidarnie z nabywcą za zapłatę zaległej składki,
• przypisać ewentualną szkodę komunikacyjną do nowego posiadacza samochodu i zgłosić ją zgodnie ze stanem faktycznym do UFG.

Jeżeli zapomnisz o tym obowiązku, będziesz mógł wprawdzie anulować automatycznie przedłużoną umowę OC i uniknąć odpowiedzialności za szkodę, jednak będzie to wymagało czasu i przeprowadzenia dodatkowych formalności.

Jak poinformować ubezpieczyciela o sprzedaży pojazdu? Możesz samodzielnie przygotować pismo i wysłać je pocztą. Pamiętaj, aby w treści zawrzeć swoje dane osobowe i podać numer polisy. Do przygotowanego pisma dołącz także kopię umowy kupna-sprzedaży pojazdu.

Część firm ubezpieczeniowych udostępnia swoim klientom gotowy druk zgłoszenia (można go wypełnić, zeskanować i wraz z kopią umowy sprzedaży wysłać mailem) oraz oferuje konta online, za pośrednictwem których mogą oni załatwiać różne sprawy, w tym zgłosić zbycie pojazdu. Bardzo zatem możliwe, że będziesz mógł zawiadomić o sprzedaży auta przez internet.

Czytaj więcej: Zawiadomienie o zbyciu pojazdu – wzór, terminy, zgłoszenie online

Sprzedaż samochodu a OC – czy otrzymam zwrot składki opłaconej z góry?

Jest jeszcze jeden powód, dla którego warto poinformować ubezpieczyciela o zbyciu pojazdu. Jeżeli od jego nabywcy wiesz, że zamierza on zakupić własną polisę, a opłaciłeś składkę z góry za cały rok, możesz dochodzić zwrotu niewykorzystanej części składki. W zależności od tego, ile zapłaciłeś, może się okazać, że odzyskasz nawet kilkaset złotych.

Pamiętaj jednak, że decyzja o kontynuacji lub rezygnacji z umowy OC, którą wcześniej zawarłeś, należy wyłącznie do nowego posiadacza samochodu. Jeśli zmieni on zdanie i postanowi wykorzystać Twoją polisę do końca okresu ubezpieczenia, zwrot składki nie będzie Ci przysługiwał.

OC na raty a sprzedaż samochodu

Zakup polisy OC na raty w sytuacji, gdy planujemy sprzedać samochód może być bardzo opłacalny. Okazuje się bowiem, że od dnia sprzedaży obowiązek zapłaty kolejnych rat przechodzi na nowego właściciela pojazdu. Oczywiście, przed tym terminem wszystkie opłaty powinny być przez nas uregulowane.

Obowiązek zapłaty kolejnych rat przeszedł na nabywcę pojazdu. Będzie on oczywiście mógł podjąć decyzję, czy kontynuować umowę i opłacić składkę, czy też ją wypowiedzieć i kupić polisę w innej firmie.

Co z AC po sprzedaży auta?

Warto pamiętać, że na nowego właściciela samochodu przechodzi wyłącznie obowiązkowe ubezpieczenie pojazdu (OC). Jeśli zbywca wykupił także dobrowolne ubezpieczenie, np. AC, ASS czy NNW, towarzystwo ubezpieczeniowe jest zobowiązane do zwrotu niewykorzystanej składki za ten okres. Otrzyma on kwotę obliczoną proporcjonalnie za okres od dnia sprzedaży auta do końca okresu obowiązywania ochrony.